نرگس درمانی چیست؟ - بهترین مقاله

محدثه مطهری / نرگس که به عطر دل انگیز خود معروف است، یکی از محبوب ترین گل ها برای مردم ایران به شمار می رود. محبوبیت این گل در ایران قدمتی دیرینه دارد؛ آنچنان که در آثار شعرای قرن های گذشته هم حضور پررنگی داشته است.

به گزارش ایسنا ، گل نرگس یا daffodil یک گل از نوع پیازدار است که معمولا از آذرماه تا اردیبهشت ماه در ایران به گل می نشیند. این گل از خانواده آماریلیس یا مارچوبه ای ها است و از جمله گل هایی است که به مقاومت در فصل سرما معروف هستند. برگ ها و پیاز این گیاه خوشبو خوردنی نیستند. زیرا در خود آلکالوئیدهای سمی دارند که در صورت خورده شدن می تواند فرد را دچار مسمومیت کند. بهترین زمان برای کاشتن پیاز این گل محبوب، مردادماه است. در این زمان نرگس تا شروع سرمای هوا و روزهای آذرماه فرصت دارد خوب رشد کند و در ماه پایانی پاییز گل هایش را به باغچه ما پیشکش کند.

این گل بدلیل زیبایی و عطر خوشش از قدیم جایگاه ویژه ای در بین ایرانیان داشته است و از جمله گل های محبوب آن ها به شمار می رود. علاقه اغلب ایرانی ها به گل نرگس بهانه ای شد تا به بررسی جایگاه آن در زندگی و فرهنگ خود بپردازیم.

چرا گل نرگس برای ایرانی ها این قدر محبوب است؟

نرگس گلی خوشبو و زیباست که تقریبا در همه ایران در دسترس است. از معدود گل هایی است که به هوای سرد مقاوم است، به آب فراوانی احتیاج ندارد و در کل به شرایط اقلیمی ایران سازگار است. این گل که از طریق پیاز تکثیر می گردد، با اندکی نگهداری به گل می نشیند و هر پیاز آن می تواند تا چند سال گل بدهد. قیمت چندان گرانی هم ندارد و انتخاب اول اغلب مردم برای خوشبو و مطبوع کردن خانه یا اتاقشان است.

شهرهایی در ایران هستند که گل نرگس معروف تری دارند. نرگس شیراز بخاطر تصویرسازی های شاعران شیراز، مخصوصا حافظ سر زبان ها افتاده و معروف شده است. شهر بهبهان در استان خوزستان و خوسف در استان خراسان جنوبی نیز از دیگر مهدهای پرورش این گل هستند.

نگاه فرهنگی که ایرانیان از گذشته تا کنون به واسطه شعرا و ادبیان خود به این گل داشته اند، نگاه دینی که این گل را به نمادی برای امام زمان (عج) تشبیه می کند، ظرافت و زیبایی خاص نرگس، رنگ های روشن و عطر مدهوش کننده اش همگی دلایلی هستند که باعث شده این گل برای ایرانی ها محبوب باشد.

نرگس نماد چیست؟

این گل می تواند چند سال متوالی از پس سرمای سخت زمستان بربیاید و باز هم شکوفا گردد. همین باعث شده این گل به نماد تولدی دوباره تبدیل گردد. بنابراین می تواند نماد شروع دوباره یک عشق باشد یا به کسی که پس از شکست ناامید شده، انگیزه و امید برای شروعی دوباره بدهد.

شادی بخشی و شادابی نیز آن را نماد شادی و فرح بخشی کرده است و در روزهای شاد می توان از آن برای تزیین خانه یا هدیه دادن استفاده کرد.

هم نام بودن گل نرگس با نام مادر بزرگوار امام زمان (عج) نیز این گل را به نمادی از ایشان برای منتظران بدل کرده است. آن ها به حضرت مهدی(عج)، گل نرگس می گویند و در اشعار خود از این تشبیه استفاده می کنند.

چشم ادبیات به نرگس

استفاده از این گل در ادبیات تنها به ادبیات ایران محدود نمی گردد و اتفاقا یکی از معروف ترین افسانه هایی که پیرامون این گل وجود دارد به یونان باستان برمی گردد. افسانه نارسیس که پسری بی نهایت زیبا بوده و قلب تمام دختران را تسخیر می کرده. علیرغم اینکه همه دخترهای شهر به شدت به نارسیس علاقه مند می شدند، اما او به آن ها بی محلی می کرده یا آن ها را از خود می رانده و قلبشان را می شکسته است. یک روز یکی از دخترها او را نفرین می کند که ای کاش خودش هم به خودش علاقه مند گردد! بعد از این نفرین، یکی از خدایان تصمیم می گیرد آن را عملی کند. بنابراین زمانی که نارسیس به آبگیری رفته بود، موقع نوشیدن آب به محض دیدن تصویر خود در آب شیفته خود می گردد. او که تازه فهمیده بود دخترها با دیدن او چه می کشند، از فرط خودشیفتگی و ناتوانی در بدست آوردن خودش، جانش را از دست داد. در نهایت در محل مرگ او گلی بسیار خوشبو به نام نارسیس یا نرگس رویید.

اما در ادبیات فارسی گل با ظرافت بیشتری به کار رفته و با نگاه شاعرانه ادبیان فارسی به چیزهای مختلفی تشبیه شده است. غالب شعرا نرگس را بخاطر شکلش به چشم تشبیه می کنند. این گل معمولا چند گلبرگ سفید در اطراف و یک دایره زرد در میان گلبرگ ها دارد. وسط حلقه زرد میانی هم یک تیرگی به چشم می خورد و در مجموع شکل چشم انسان را به فکر متبادر می کند.

از معروف ترین ابیاتی که در آن این گل به چشم تشبیه شده، این بیت از حافظ است:

ارغوان جام عقیقی به سمن خواهد داد چشم نرگس به شقایق نگران خواهد شد

همچنین خمیدگی بالای ساقه نرگس در ناحیه ای که به گل متصل می گردد نیز حالت سر به زیری به آن داده که به شرمساری، فروتنی و رکوع تشبیه شده است. مثلا منوچهری در قصیده ای که در مدح خواجه ابوسهل زوزنی سروده، بیتی با این تشبیه دارد:

نرگـس همی رکـوع کند در میان باغ زیرا که کرد فاخته بر سر موذنی

اما نگاه شاعران به نرگس به همین جا ختم نشده. آن ها گل نرگس را بدلیل اینکه دو رنگ سفید و زرد را در کنار هم داشته، به سیم و زر نیز تشبیه کرده اند. خواجوی کرمانی بیتی در یکی از غزل های خود دارد که این تشبیه در آن به چشم می خورد:

از سرشک و چهره دارم وجه سیم و زر ولی کی چو نرگس چشم او بر سیم و زر خواهد فتاد

یا منوچهری در همان قصیده ای که پیش تر اشاره شد گفته:

نرگس بسان کفه سیمین ترازویی ست چون زر جعفری به میانش درافکنی

نرگس درمانی

گل نرگس علاوه بر زیبایی دلربایش، خواص درمانی هم دارد. اگرچه در منابع رسمی پزشکی به شفابخش بودن گل نرگس اشاره مستقیمی نشده اما عطارهای قدیمی که از طب سنتی عطاری استفاده می کنند، معتقدند گل نرگس برای درمان یا پیشگیری از برخی بیماری ها گزینه مناسبی است. برای مثال عطر شاداب کننده نرگس برای مخاط و سینوس ها مفید است، زکام را از بین می برد و حتی از سرماخوردگی نیز پیشگیری می کند.

همچنین مولکول های مربوط به بوی این گل می تواند همراه با خون وارد سلول های مغزی گردد و روی عملکرد مغز اثر مثبت بگذارد. گل نرگس این قدرت را دارد که بر روحیه افراد تاثیر بگذارد و حال و هوای آن ها را تغییر دهد. بنابراین برای درمان افسردگی نیز مصرف می گردد. اگرچه بوی مطبوع این گل می تواند سردرد را هم از بین ببرد ولی باید این را مدنظر داشته باشیم که بوییدن این گل برای افراد گرم مزاج کمتر توصیه می گردد و نباید در بوییدن نرگس زیاده روی کنند؛ چراکه اتفاقا می تواند باعث سردرد در آن ها گردد.