معرفی مجموعه نمایش تئاتر شهر - بهترین مقاله

تئاتر شهر تهران به عنوان مهمترین مرکز تئاتر حرفه ای ایران و استوانه پایدار معماری شده تئاتر میهن اسلامی و کعبه آمال و آرزو های اهل تئاتر است. مرکزی که به مدد اهل تئاتر و برنامه ریزی مدیران روز به روز در راستا تحول و پویایی هنر نمایشی به حرکت پویای خود ادامه می دهد.

آنچه که امروزه با نام تئاتر شهر تهران زبان زد خاص وعام است و به عنوان تنها مرکز تئاتر حرفه ای کشور مشهور شده است و اهل فرهنگ و هنر برای این ساختمان قدیمی و ویژه ارزش و صندلی بخصوصی و ویژه ای قایل هستند ساختمانی است مدور و استوانه ای زیبا در محلی که در امتداد یکی از قدیمی ترین خیابان های شهر تهران و در تقاطع دو خیابان انقلاب و ولی عصر (عج) در ضلع غربی پارک دانشجو در چهارراه ولیعصر بنا شده است. مکانی که بهترین و زیباترین آثار نمایشی حرفه ای تئاتر ایران توسط کارگردانان و هنرپیشه های معروف این سرزمین اسطوره ای در تالارهای نمایشی آن به صحنه رفته است.

گفته می گردد که تئاتر شهر تهران شباهت ظاهری بسیاری با ساختمان تالار تئاتر بکمن در محل انستیتو تکنولوژی کالیفرنیای کشور آمریکا دارد به طوری که شباهت ها درمعماری و ساخت آن این دو مرکز را دو قلوی معماری تئاتری نامیده اند.

افتتاح مجموعه تئاتر شهر

مجموعه تئاتر شهر در سال 1346 توسط مهندس علی سردارافخمی طراحی شد و ساخت آن پنج سال به طول انجامید. این مجموعه در روز هفتم بهمن 1351 با روی صحنه رفتن نمایش باغ آلبالو نوشته آنتون چخوف و به کارگردانی آربی آوانسیان و با بازی داریوش فرهنگ، سوسن تسلیمی، مهدی هاشمی، فهیمه راستکار و پرویز پورحسینی به عنوان مدرن ترین سالن تئاتر تهران افتتاح شد.

در شروع تئاتر شهر و اجرای تئاترها زیر سرپرستی سازمان جشن هنر شیراز بود ولی پس از چندی به سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران واگذار شد. این مجموعه از معماری زیبایی برخوردار است و جزء میراث فرهنگی کشور محسوب می گردد.

محل تئاتر شهر

مجموعه تئاتر شهر در چهارراه ولی عصر (تقاطع خیابان انقلاب و خیابان ولی عصر) در مجاورت پارک دانشجو در تهران قرار گرفته است و محوطه سنگ فرشی وسیع و زیبایی دارد.

سالن های مجموعه تئاتر شهر

مجموعه تئاتر شهر که در ابتدا تنها برای اجرا در تالار اصلی ساخته شده بود درحال حاضر با پنج تالار فعالیت می نماید.

• سالن اصلی (گنجایش 579 نفر): تالار اصلی مجموعه تئاتر شهر دارای تمامی تجهیزات لازم برای یک سالن تئاتر حرفه ای شامل: صحنه گردان الکتریکی، آسانسور دکور، سیستم آویزهای بالا رونده برای دکور، دهانه متحرک صحنه، پرده و امکانات سینمایی و دستگاه های کنترل نماینده است. ورودی سالن اصلی نیز دارای دو درب با پوشش آکوستیک است تا از ورود صدای سالن انتظار به سالن نمایش جلوگیری کند.
• سالن چهارسو (گنجایش 120 الی 400 نفر که تغییر حجم دکور و صحنه امکان تغییر گنجایش را می دهد)
• سالن قشقایی
• سالن سایه
• کارگاه نمایش
• مجموعه تئاتر شهر دارای دو سالن دیگر به نام های تالار کوچک و تالار شماره دو است که طی چند سال اخیر به دلیل احتیاج به تعمیر تعطیل شده و تا به امروز اقدامی برای بازگشایی شان صورت نگرفته است.
• کافه تریای سالن اصلی و همچنین کافه تریای سالن چارسو نیز گه گاه میزبان اجرای نمایش ها و یا محل برگزاری نمایشنامه خوانی بوده است.

مجموعه تئاتر شهر علاوه بر تالارهای نمایش ذکرشده، دارای سالن انتظار و قسمت های پذیرایی کافه تریا، بوفه، کتابخانه، مرکز اسناد، کتابفروشی و بخش های اداری است. همچنین علاوه بر فضاهای سرپوشیده، محوطه باز اطراف بنا در مجاورت خیابان ولی عصر، پارک دانشجو و خیابان انقلاب نیز بخشی از مجموعه تئاتر شهر محسوب می شوند.

قبل از بنای تئاتر شهر، در آن منطقه چه می گذشته

اما درگذشته نه چندان دور در محل آنچه که امروزه با نام تئاتر شهر تهران معروف شده است محلی به نام کافه شهرداری قرار داشت که یکی از مهم ترین تفرج گاه های مردم پایتخت در روزگار خود بود و تا سال های سال نام آن بر سر زبان های پایتخت نشینان جاری بود. گفته شده است که در این محل عصر پنج شنبه و آدینه ها بازی سازان و نمایش گران، سیرک بازان و معرکه گیران جمع می شدند تا از هنرنمایی آنها تهرانی ها اوقات فراغت خود را پرنمایند و برای لحظاتی از دغدغه های روزانه به دور باشند.

کافه شهرداری در اواخر دهه 1330 و اوایل دهه 40 یکی از مهم ترین پاتوق های روشنفکرانی چون فروغ فرخزاد و جلال آل احمد ، دکتر سعید نفیسی و ده ها متفکری بود که بعدها عرصه های مختلفی از فرهنگ و هنر این کشور را رقم زدند. گفته شده است که در اوایل دهه 40 خورشیدی گروهی نمایشی به فکر افتادند تا برای تهران یک سالن آمفی تئاتر دست وپا نمایند و بعدها همین تفکر احداث سالن نمایشی برای پایتخت نشینان گسترش یافت تا اینکه بالاخره کلنگ احداث مجموعه تئاتر شهر تهران در سال 1346، در محل کافه شهرداری به زمین زده شد.

طراحی و معماری ویژه تئاتر شهر

طراحی این ساختمان به عهده شخصی به نام امیرعلی سردار افخمی یکی از نام آورترین معماران ایرانی در دهه 50 است. افخمی از شاگردان استاد هوشنگ سیحون بود و استاد سیحون و افخمی را از بنیان گذاران جریان معماری پیشروی ایران در زمان خود می دانند.

دور این ساختمان مدور، ستون های قرینه به سبک ستون های تخت جمشید طراحی شده است که باعث می گردد ساختمان شباهت زیادی با خیمه داشته باشد. همچنین در بالای ساختمان گنبد نیم مدوری طراحی شده است که یادآور برج طغرل و معماری دوره ایلخانیان است. شاید مهم ترین ویژگی تئاتر شهر در پلان دایره ای شکل آن باشد. این پلان ترکیبی از معماری یونان و روم قدیم و بناهای مربوط به نمایش، مانند پانئوم و کلوزیوم است.

لازم به ذکر است اینگونه پلان ها در زمان ناصرالدین شاه قاجار وارد معماری ایران شده است. پس از سفر ناصرالدین شاه به فرانسه و انگلیس و دیدن سالن های نمایش و اپرای این شهرها، شاه قاجار دستور ساخت تکیه دولت را به شکل دایره ای، مانند سالن اپرای پاریس می دهد. در معماری تئاتر شهر نیز همچون دیگر معماری های پیش از سال های 1346 در استفاده از آجرنما و ترکیب آن با کاشی فیروزه ای و سبز و همچنین بکارگیری عناصر تزیینی آجری، باعث ایجاد حس نزدیکی و آشنایی با بنای دیگر ایرانی شده است.

در ساختمان تئاتر شهر ترکیبی جالب از کاشی و آجر به کار رفته است. ترکیب کاشی به شکل انتزاعی و استفاده از آجر بر جسته که در دوره های مختلف تاریخی به ویژه در دوره ایلخانیان وجود داشته، در این مجموعه بکار رفته است. در واقع فضاهای داخلی این بنا با پیچ و خم های حاصل از پیروی طرح از هندسه غالب، حالت رمز و راز گونه به خود گرفته و گویی فرد را در هزار توی خود اسیر نموده، آن چنان که ویژگی هنر است.

منبع: setare.com