سفر رئیس جمهور تاجیکستان به اروپا پس از 3 سال وقفه - بهترین مقاله

برای سفر به تور اروپا با بهترین کارشناسان مشورت کرده و بهترین برنامه سفر را انتخاب کنید.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، رسانه ها و منابع غیررسمی تاجیک طی روزهای اخیر اخباری از سفر احتاقتصادی امامعلی رحمان، رئیس جمهور 67 ساله تاجیکستان به چند کشور اروپایی خبر داده اند. بر اساس حدس های موجود، دو کشور سوئیس و فرانسه و با احتمال کمتر، جمهوری چک، کشورهای میزبان رئیس جمهور تاجیکستان خواهند بود. البته منابعی از دولت تاجیکستان به خبرگزاری آسیاپلاس گفته اند که رحمان ممکن است از چند کشور اروپایی دیگر نیز بازدید کند. گفته می شود سفر امامعلی رحمان احتمالا از تاریخ 4 الی 12 نوامبر (از روز دوشنبه) به طول می انجامد.

با این حال همچنان جزئیاتی از سفرهای وی و دیدارهای احتاقتصادی که او ممکن است با مقامات و نهادهای اروپایی در کشورهای مذکور داشته باشد، منتشر نشده است. نکته جالب توجه آن است که حتی کشورهایی که ادعا می شود قرار است طی روزهای آینده میزبان امامعلی رحمان باشند نیز همچنان خبری در این زمینه منتشر نکرده اند. تاکنون تنها انجمنی به نام مدف (MEDEF) که یک مجمع متشکل از شماری از تاجران و بازرگانان فرانسوی است تایید کرده که در روز 7 نوامبر، یک نشست مشترک میان شورای تجاری فرانسه و تاجیکستان برگزار خواهد شد. با این حال، همچنان به رغم حدس ها، اخباری تایید شده از دیدارهای رحمان با مقامات عالی رتبه کشورهای اروپایی منتشر نشده است.

یکی از محورهای اصلی که کارشناسان هم اکنون درباره محورهای احتاقتصادی سفر امامعلی رحمان به اروپا مطرح می نمایند، مذاکرات اقتصادی است. طی سال های اخیر تاجیکستان از رشد مناسب اقتصادی برخوردار نبوده و در داخل نیز مردم با بحران های معیشتی متعددی روبرو هستند. بخشی از علل این شرایط، کاهش ارزش روبل پس از اعمال تحریم های غرب علیه روسیه است. بخش مهمی از فراوری ناخالص داخلی تاجیکستان وابسته به وجوهات ارسالی از سوی کارگران مهاجر تاجیک در روسیه تامین می شود که کاهش ارزش روبل به معنای کاهش این بخش از فراوری ناخالص داخلی این کشور است. از سوی دیگر نیز، انجام طرح های پرخرج و بلندپروازانه پرهزینه نظیر راغون و دیگر پروژه های ساخت و سازِ بدون بهره وری اقتصادی کوتاه مدت، مسائل تاجیکستان را دوچندان کرده است.

در همین حال، سطح بدهی های تاجیکستان به چین نیز متعاقب دریافت وام های متعدد افزایش یافته است. تاجیکستان طی سال های اخیر با اعطای امتیازات انحصاری بهره برداری از معادن و حتی در بعضی موارد اجاره و فروش زمین، بخشی از بدهی های خود را به پکن پرداخت کرده است. اما ظهور گرایشات ضدچینی و اعتراضات افکار عمومی و به ویژه از سوی نخبگان سیاسی، بازپرداخت بدهی ها از این راستا را نیز برای دوشنبه سخت کرده است. از سوی دیگر، کشورهای غربی نیز نگرانی ویژه ای در مورد افزایش نفوذ چین در پی بحران بدهی ها در تاجیکستان دارند.

از این منظر دو محور کلیدی اقتصادی در سفر به اروپا می تواند مورد توجه رحمان قرار بگیرد. نخست، دریافت یاری های بیشتر اقتصادی؛ یاری هایی که به نظر می رسد طی سال های اخیر به دلیل مسائل سیاسی و اجتماعی از سوی کشورهای غربی یا کاهش یافته و یا ممکن است در آینده با کاهش محسوس روبرو شود. از طرف دیگر نیز، جذب سرمایه گذاری های قابل توجه از سوی کشورهای غربی در حوزه های زودبازده می تواند به مانند یک شوک اقتصاد در شرف فروپاشی تاجیکستان را احیا کند. به نظر می رسد رحمان در این سفر توجه ویژه ای به سرمایه گذاران اروپایی داشته باشد.

در حوزه مسائل سیاسی اما به نظر می رسد شرایط کمی پیچیده تر باشد. طی 2 سال اخیر دولت امامعلی رحمان چالش های متعددی را با اروپا از سر گذرانده است. نخستین چالش ها با سازمان امنیت و همکاری اروپا به دلیل حمایت از مخالفین سیاسی دولت پدیدار شد. پس از آن، درست زمانی که اپوزوسیون سیاسی تاجیک در برلین تجمعاتی را در مقابل سفارت تاجیکستان در آلمان ترتیب دادند، تجمعاتی ساختگی مقابل سفارت آلمان در تاجیکستان نیز برگزار گردید که حواشی متعددی را در بر داشت. مساله حقوق بشر و زندانیان سیاسی نیز در کنار این موارد همواره به عنوان یک چالش سیاسی مطرح بوده است. اکنون نیز تاجیکستان در بدترین وضعیت سال های پس از استقلال به لحاظ شاخص های حقوق بشر و آزادی بیان قرار گرفته است و انتظار می رود رحمان در سفر به کشورهای اروپایی با سوالات و چالش های سختی در این زمینه روبرو شود.

در کنار این موارد می بایست مساله پرمناقشه رادیو آزادی را نیز اضافه کرد. پس از افشای رسوایی های رادیو آزادی در همکاری های پشت پرده با دولت تاجیکستان که منجر به تغییر سیستم مدیریتی صفحه تاجیکی و همچنین در ساختار کل این رسانه غربی شد، دولت تاجیکستان مکانیزم های محدودنماینده ای را در قبال رادیو آزادی در پیش گرفت. عدم تایید مجوز کاری خبرنگاران و کارکنان آن اصلی ترین رویکرد امامعلی رحمان بوده است. در پی این تحولات، هفته گذشته نمایندگان کنگره آمریکا و دو روز پیش نیز جیمی فلای رئیس رادیو آزادی در نامه هایی جداگانه به امامعلی رحمان، خواهان صدور مجوز برای خبرنگاران رادیو آزادی شده اند.

با این حال به نظر می رسد پس از حمله داعش به گردشگران غربی در جنوب تاجیکستان (منطقه دنغره) و ظهور مدیریت جدید در اتحادیه اروپا، با بزرگ نمایی تهدید تروریسم و احتمال بروز بی ثباتی در تاجیکستان، مناسبات دو طرف از اواخر سال 2018 رو به بهبود رفته است. سفر دونالد توسک، رئیس جدید شورای اروپا به تاجیکستان در ماه مه امسال (2019) نخستین نشانه در این زمینه بود. در این دیدار توسک تمجیدهای قابل توجهی از نقش امامعلی رحمان در زمینه ثبات و امنیت تاجیکستان مطرح می نماید که حتی مورد انتقاد تحلیل گران غربی نیز قرار می گیرد. پس از آن نیز استراتژی جدید اتحادیه اروپا در قبال آسیای مرکزی منتشر شد که رویکرد تعاملی و دوری نسبی از چالش ها را به نوعی پیشنهاد می کرد. به نظر می رسد نزدیکی به انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی در سال آینده نیز انگیزه دیگر رحمان از سفر به اروپا در حوزه مسائل سیاسی باشد.

آخرین سفر امامعلی رحمان به اروپا به 3 سال پیش باز می شود. وی در اواخر سال 2017 بود که از دو کشور اروپایی آلمان و جمهوری چک بازدید کرد. در آن سفر وی با اعتراضات متعددی از سوی اپوزوسیون تاجیک، به ویژه از طرف گروه 24 در شهر پراگ روبرو شد. اکنون نیز مخالفین سیاسی دولت تاجیکستان اعلام کرده اند تجمعات اعتراضی را در راستاهای سفر امامعلی رحمان در کشورهای اروپایی ترتیب خواهند داد. به نظر می رسد یک عامل عدم ارائه جزئیات از سفر رحمان به کشورهای اروپایی مقابله با همین چالش ها باشد.