دور شدن دوازدهمین قناتِ ایرانی از جهانی شدن؟! - بهترین مقاله

به گزارش خبرنگاران، همه چیز از یک ایده برای نجات کشاورزی در همدان شروع شد؛ ایده ای که در میانه های راه قد بلند کرد تا خود را دنیای کند؛ از آن جا که فهمیدند قناتِ قاسم آباد فقط یک قنات نیست، بلکه آن قدر ارزش تاریخی دارد که می تواند خود را به هم ردیف هایش در یونسکو برساند و اولین قنات-موزه لقب بگیرد. این جرقه جدید در ذهن جوانان همدانی و بخصوص دهیار جوانِ روستای قاسم آباد، که با وجود نزدیکی چند دقیقه ای با مرکز شهر همدان، برای مردم کمتری شناخته شده بود، آن ها را بر این داشت تا دستمزد بیش از دو سال خود را برای فقط لایروبی قنات و استفاده از آب آن برای کشاورزی صروف کنند و این موضوع را به دنیا نشان دهند.

با تهیه طرح تفصیلی برای پیوستن روستای قاسم آباد به شهر همدان، موانع برای دنیای شدن قناتِ قاسم آباد محکم تر می شود؛ موانعی که از دنیای شدن این قنات به عنوان نخستین پرونده ثبت دنیای همدان جلوگیری می کند. با وجود ثبت ملی شدن این قنات تاریخی، نه تنها هنوز برخی مسوولان تلاش های زیادی برای پیوستن روستای قاسم آباد به شهر همدان دارند که خود این عامل به تنهایی مانعی بزرگ برای جلوگیری از ثبت دنیای قنات موزه قاسم آباد خواهد بود، بلکه عبور فیبر نوری توسط شرکت مخابرات منطقه نیز عامل جدیدی است که این روزها این محوطه تاریخی را تهدید می کند.

فیبر نوری، قنات موزه قاسم آباد را از دنیای شدن دور می کند

حسین زندی - فعال میراث فرهنگی همدان - درگفت وگو با خبرنگاران توضیح می دهد: براساس اعلام معاون میراث فرهنگی کشور، قنات قاسم آباد زمستان سال گذشته در فهرست میراث ملی به ثبت رسید. همچنین در صحبت هایی که آقای طالبیان در جلسه ای در همدان داشت گفت که قنات قاسم آباد محتمل ترین قنات برای پیوستن به پرونده زنجیره ای 11 قنات ایرانی است که چند سال قبل به عنوان یک پرونده زنجیره ای در فهرست میراث دنیای به ثبت رسیده است.

او با بیان این که با توجه به صدور مجوز قنات موزه و کلنگ زنی ایجاد موزه در کنار قنات، احتمال الحاق این قنات به 11 رشته قنات دیگر بدون معطلی و بدون نوبت بسیار زیاد است، ادامه می دهد: خوشبختانه رویکرد وزارتخانه میراث فرهنگی کشور و اداره کل میراث فرهنگی استان نسبت به این اقدام بسیار خوب است، اما دو مساله پیش آمده برای این قنات موزه یعنی بحث الحاق روستای قاسم آباد به شهر همدان که توسط کننده مردم همدان پیگیری می شود و حفاری توسط شرکت مخابرات برای عبور تاسیسات شان از روی قنات، احتمال دنیای شدن قنات موزه همدان را بسیار کاهش می دهد.

او با تاکید بر این که علت ثبت هر اثر دنیای ارتباط آن با معیشت و فرهنگ مردم بومی است و با انجام پروژه تاسیسات مخابرات و الحاق روستا به شهر، این ارتباط قطع می شود، بیان می کند: وقتی روستا به شهر تبدیل می شود، دیگر مردم از راه قنات آب نمی خورند یا اصلا کشاورزی ندارند که از راه قنات تامین شود، بنابراین این ارتباط قطع می شود و احتمال این که ارزیابان یونسکو این الحاق را بپذیرند بسیار کم است.

او با اشاره به حضور پروانه سلحشوری - کننده مردم تهران - در همدان در چند روز گذشته و قول مساعدت او برای پیگیری وضعیت این قنات با علی اصغر مونسان - وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی - برای فراهم کردن شرایط تسریع پیوستن این قنات به پرونده دنیای قنات ها، ادامه می دهد: پرونده توسط آقای سمسار یزدی آماده شده و پیشنهاد داده اند سریع تر در فهرست میراث موقت دنیای ثبت شود و ظاهرا تیر سال آینده بررسی می شود.

زندی با بیان این که در سال های گذشته، اداره هایی مانند شرکت مخابرات در عرصه این قنات، ساخت و سازهایی انجام داده اند، می افزاید: به نظر می رسد با توجه به بحث های ثبت دنیای، عملیات های عمرانی خود را در این منطقه سرعت بخشیده اند، از جمله این که در چند روز گذشته، یکسری حفاری برای انتقال تاسیسات مخابراتی از عرصه این قنات توسط مخابرات انجام شده است.

او با تاکید بر این که زمین جهت قنات بوده است، ادامه می دهد: در زمانی مخابرات بخشی را دیوار کشیده و اکنون نیز خارج از آن دیوار کشیدن تاسیسات سیم کشی را انجام می دهد، اما متاسفانه شنیده ایم که معاون میراث فرهنگی استان همدان مجوز این حفاری را صادر کرده است.

برای حذف آسفالت هگمتانه کمیته تشکیل داده اند

او اضافه می کند: این مجوز دادن خود سوال است، اگر آن جا تاسیساتی ایجاد شود مانند گازرسانی و آبرسانی و مخابرات، دیگر برداشتن آن سخت است، این تجربه را در هگمتانه هم داشتیم، وقتی می خواستند آسفالت کنند، هشدار دادیم که انجام این کار برای ثبت دنیای هگمتانه یک مانع جدی محسوب می شود، اما گوش نکردند.

این فعال میراث فرهنگی با بیان این که آن زمان گوش نکردند و بخشی از محوطه را آسفالت کردند و اکنون برای کندن آن آسفالت ها کمیته تشکیل داده اند. ادامه می دهد: اگر قرار است روزی این محوطه را ثبت دنیای کنند، با مشکل هگمتانه روبرو می شوند. قطعا اگر این حفاری انجام شود و سیستم تاسیساتی را از این جا بگذراند، حذف آن در سال های بعدی سخت است. چرا معاون میراث فرهنگی استان به آینده نگاه نمی کند؟

او با بیان این که راه های جایگزین برای این پروژه مانند راه هوایی یا کانالیزه کردن آن از روی زمین وجود دارد، حتی از جهتهای دیگر نیز با دور کردن مسافت به اندازه یک کیلومتر، می توانند حفاری ها را انجام دهند، می گوید: مسوولان میراث فرهنگی معتق دند که این قنات منحصربه فردترین قنات خاورمیانه از نظر عرض و ارتفاع است؛ چهار و نیم متر ارتفاع و نزدیک به سه متر عرض دارد.

شهر زیرزمینی سامن، نمونه ای از اقدامات مخابرات همدان در بناهای تاریخی

زندی اما به تاریخچه حضور تاسیسات مخابرات روی بستر شهر زیرزمینی - تاریخی سامن نیز اشاره می کند و می گوید: آن قدر این بحث تاسیسات حفاری در آن منطقه تکرار شد که بخشی از شهر زیرزمینی را نابود کرد و آن ها اکنون می خواهند این بخش مرکزی مخابرات را از روی آن شهر تاریخی زیرزمینی جابه جا کنند.

او اضافه می کند: مخابرات در این بخش از روستای قاسم آباد نیز این کار را انجام می دهد، متاسفانه همیشه یک کار را انجام می دهند و 10 سال بعد پشیمان می شوند.

او همچنین به اعتراض روستایی ها و کشاورزان منطقه به این پروژه اشاره می کند و می گوید: هر چند نگاه آن ها به کشاورزی و زمین های زراعی خودشان است و نگاه ما بحث میراثی است، چون تاسیسات و شرکت های مختلف مانند گاز و آب و مخابرات به صورت مداوم به این اراضی آسیب وارد می کنند، اما در حال حاضر تنها درخواست دوستداران و فعالان میراث فرهنگی این است که فقط جهت را تغییر دهند. هیچ کس خواهان توقف خدمات رسانی به مردم نیست.

می خواهند فیبر نوری را از این سمت جاده به آن سمت ببرند

احمد ترابی - معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان - اما در گفت وگو با خبرنگاران وضعیت را به گونه دیگری تشریح می کند.

او با اعتراض می گوید: تاسیسات مخابرات قبلا از روی قنات عبور داده شده بود، اما اکنون قصد دارند فیبر نوری خود را در منطقه توسعه دهند، بنابراین مسوولان مخابرات دو روز قبل از ما استعلام کردند و کارشناسان باستان شناس منطقه را بررسی کرده و گفتند مسئله ای برای انجام این پروژه نیست.

او با بیان این که آن ها می خواهند سیم مخابراتی خود را از روی قنات قاسم آباد عبور دهند، ادامه می دهد: در واقع می خواهند این سیستم را از این سمت جاده به آن سمت جاده ببرند، قنات نیز به صورت یک خط مستقیم است و کاری نمی توانند انجام دهند.

ترابی با تاکید بر این که قنات حدود هفت تا هشت متر زیر خاک و گودال تاسیسات قنات قاسم آباد است، بیان می کند: این تاسیسات از حدود شش تا هفت متر از روی قنات عبور کرده بنابراین امکان جابه جایی جهت معوض چه به صورت هوایی و چه دور کردن جهت وجود ندارد. وقتی از قبل این جهت وجود داشته، چه کاری باید انجام داد؟