امان نامه برای شهر کهن نیشابور - بهترین مقاله

به گزارش خبرنگاران، در جنوب شهر فعلی نیشابور ناحیه ای به وسعت 3500 هکتار واقع شده است که به استناد متون و شواهد زیستگاهی از صدر اسلام تا اوایل دوره ایلخانی مورد استفاده بوده است. قسمت اعظم نیشابور کهن امروزه در دل خاک نهفته است و آثار آن محدود به چند تپه اصلی از جمله آلپ ارسلان، تپه مدرسه، آهنگران، سبزپوشان، بازار، طرب آباد، کهن دژ، تپه قنات و شادیاخ می گردد. از این میان تپه های طرب آباد ، سبزپوشان و قنات در سال های 1315 و 1318 ش توسط هیئت باستان شناسی موزه متروپولتین و شهر کهنه نیشابور در سال 1384 به دست هیئتی ایرانی - فرانسوی مورد کاوش نهاده شد.

اما با توجه به مشکلاتی که در طول سال های گذشته برای این محوطه تاریخی اتفاق افتاده بود و دست درازی هایی که باعث شده بود این محوطه به خطر بیفتد باعث شد تا سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در نامه چهارم مهرماه سال جاری به شماره 21992/952500 از شورای عالی معماری و شهرسازی درباره تهیه طرح ویژه پهنه تاریخی نیشابور درخواست کند و به دنبال آن شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه 24 آبان پس از اعلام گزارش توجیهی تهیه طرح ویژه، تصمیم گیری کرد که صندلی نیشابور به عنوان یکی از مناطق کلیدی خراسان بزرگ و ایران در جغرافیای طبیعی و تاریخی حوزه ایرانشهر بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

و پایان در سوم آبان ماه سال جاری، مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی برای منطقه تاریخی - فرهنگی نیشابور از سوی معاونت معماری و شهرسازی کشور به استانداری خراسان رضوی ابلاغ شد، درا ین مصوبه عرصه و حریم این محوطه تاریخی و اجرائی شدن یک طرح ویژه در دستور کار نهاده شد.

محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در این زمینه به خبرنگاران می گوید: براساس جلسه برگزار شده از سوی شورای عالی معماری و شهرسازی؛ به دلیل اهمیت و ظرفیت بالای تاریخی و فرهنگی نیشابور و سابقه تاریخی این محوطه؛ تهیه حریم و عرصه نیشابور، در قالب یک طرح ویژه و با رعایت لایه های تاریخی و فرهنگی و ملاحظات موجود در اولویت نهاده شد.

او تاکید می نماید: براین اساس، برای اجرائی شدن طرح ویژه، احتیاج به مشاوری با سابقه باستان شناسی در این زمینه احساس می گردد.

ابوالفضل مکرمی فر، مدیر پایگاه منطقه تاریخی - فرهنگی نیشابور نیز در این زمینه به خبرنگاران می گوید: منطقه تاریخی - فرهنگی نیشابور با مساحت 14 هزار هکتار عرصه و حریم، 145 روستا که بیش از 54 روستای آن تاریخی است، یکی از بزرگترین محوطه های تاریخ کشور است که از مهمترین ویژگی های این منطقه می توان به ارتباط تنگاتنگ شهر، روستا، مزارع، باغ ها و اهمیت آن که از دیرباز در معیشت منطقه وجود داشته و میراث زنده و پویای کشاورزی و روستایی و منابع طبیعی و معدنی، بافت روستایی اصیل و تداوم حضور جوامع محلی اشاره نمود.

او از ویژگی های این منطقه تاریخی را جابجایی شهر تاریخی نیشابور در چهار دوره تاریخی در عرصه موجود دانست که دلالت بر پایداری این شهر در ادوار مختلف تاریخی در برابر حوادث طبیعی و انسانی دارد .

وی این مصوبه را دارای 13 بند می داند و می گوید: تهیه طرح ویژه آمایش حریم منظری شهرکهن نیشابور و طرح ویژه تفضیلی عرصه و حریم شهر کهن نیشابور با رویکرد حفاظت از ارزش های تاریخی - فرهنگی نیشابور از مهمترین بندهای این مصوبه هستند.

او با تاکید بر لزوم حفاظت و صیانت از منطقه تاریخی - فرهنگی نیشابور و تاکید بر تهیه طرح ویژه آمایش شهر کهن نیشابور که از مفاد این مصوبه است، ادامه می دهد: در این مصوبه با توجه به تاثیر هرگونه اقدام عمرانی بر لایه های زیرین پهنه شهر کهن نیشابور همه اقدامات موضعی و عمرانی در مقیاس خرد و کلان قبل از تصویب طرح ویژه آمایش حریم منظری شهر کهن نیشابور ممنوع قلمداد شده است.

به گفته یی مکرمی فر در این مصوبه ابلاغ شده است که با توجه به لزوم شناخت توان بالقوه طبیعی و زیست محیطی و ارزش های بنیادین منطقه نیشابور و پهنه شهر کهن نیشابور به طور یکپارچه و در تمامیت آن برای سنجش امکان تحول توان پهنه از قوه به فعل، با هدف آبادانی سرزمین و حیات پایدار و با توجه به شاخص های مهم طبیعی-محیطی و فرهنگی نیشابور و لزوم حفظ شاخص های آبادانیباید موارد مختلف مورد توجه قرارگیرند.

وی ادامه می دهد: بر این اساس ارتباط تنگاتنگ شهر و روستا و مزارع و باغ ها و اهمیت آن که از دیرباز در معیشت منطقه و لزوم حفظ این ارتباط قرار دارند. میراث همچنان زنده و پویای کشاورزی و روستایی و منابع طبیعی و معدنی و لزوم حفظ کاربری اراضی کشاورزی و باغات و بافت روستایی اصیل و تداوم حضور جوامع محلی و لزوم جلوگیری از مهاجرت و توانمندسازی جوامع محلی و مدیریت بهینه نظام پایدار آب در منطقه و لزوم احیاء نظام پایدار آب در نیشابور مورد توجه قرار می گیرد.

به گفته مدیر پایگاه میراث فرهنگی نیشابور، طرح ویژه آمایش حریم منظری شهر کهن نیشابور و طرح ویژه تفصیلی عرصه و حریم شهر کهن نیشابور (ابلاغ شده به نام شماره 889/92250 مورخ 6/12/92) با رویکرد حفاظت از ارزش های اشاره شده، به مقیاس های مناسب، توسط وزارت راه و شهرسازی و با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و سایر دستگاه ها و نهادهای ذی ربط تهیه شده که باید به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری برسد.

وی با بیان این نکته که در این مصوبه تاکید شده است؛در زمان تهیه طرح اخذ نظر و استعلام از سازمان میراث فرهنگی کشور ضروری است، ادامه داد: براساس بندهای آن با توجه به تأثیر هر گونه اقدام بر لایه های زیرین پهنه شهر کهن نیشابور، همه اقدامات موضعی و عمرانی در مقیاس خرد و کلان از جمله طرح های گردشگری، احداث راه و... پس از تصویب طرح ویژه آمایش حریم منظری شهر کهن نیشابور مقدور بوده و ضروری است از هر گونه تهیه طرح و انجام اقدامات توسعه ای موازی اجتناب گردد.

به گفته وی ضوابط عرصه و حریم شهر کهن نیشابور ششم اسفند ماه 1392 به شماره 889/92210 تصویب و ابلاغ شد.

به گزارش خبرنگاران، در این مصوبه با تاکید بر این که صندلی ویژه منطقه نیشابور و موقعیت شهر کهن نیشابور از منظر تاریخ سیاسی و جغرافیایی اداری و لزوم آنالیز جامع نگر در چارچوب چالش های منطقه ای و دنیای، مورد توجه است؛ تاکید شده که صندلی نیشابور از منظر تحولات دینی و مذهبی و لزوم شناخت بستر حضور و استقرار امام هشتم شیعیان در نیشابور و فرایند تحولات در حوزه های دینی و مذهبی و تبعات منطقه ای و دنیای آن، بستر فراوری حجم عظیمی از میراث مکتوب و غیرمکتوب با شهرت دنیای است.

همچنین براساس این مصوبه صندلی ویژه نیشابور در حوزه ارتباطات و اقتصاد شرق در دوران باستان و دوران اسلامی و لزوم شناخت شاخص ها و ویژگی های شبکه های ارتباطی و روابط مالی و امکان سنجی ارتقاء سطح توان منطقه از قوه به فعل، صندلی ویژه نیشابور از منظر تحولات حوزه فرهنگ و ادب، علوم و فنون و صناعت و لزوم شناخت شاخص ها و ویژگی های مرتبط با این حوزه ها و امکان سنجی ارتقاء سطح توان منطقه از قوه به فعل، صندلی ویژه نیشابور از منظر تنوع پهنه های زیستی و آثار تاریخی و فرهنگی، بستر شکل گیری محوطه های استقراری و حجم عظیمی از میراث فرهنگی با شهرت دنیای، لزوم حفظ آثار و ارزش های آن و صندلی تاریخی نیشابور از منظر جغرافیای سیاحت، بستر شکل گیری محوطه های زیستی مرتبط و فراوری حجم عظیمی از میراث فرهنگی، لزوم تبیین چارچوب ضوابط کارآمد گردشگری فرهنگی نیز مورد توجه است.

شهر نیشابور تا امروز به عنوان بزرگترین محوطه تاریخی کشور به ثبت رسیده است، این شهر به عنوان تنها شهر بازمانده از چهار شهر مهم خراسان بزرگ است که نقش اساسی در حیات پایدار تاریخ ایران و دنیا اسلامی داشته و دارد .