بزرگ ترین دستاوردها و تراژدی های فضایی بشر - بهترین مقاله

جهت مطالعه بیشتر به yourtutor.me هم سر بزنید

بزرگ ترین تراژدی های فضایی بشر

5. انهدام موشک N1 شوروی؛ شکست سنگین در رقابت برای ماه

در دوران جنگ سرد، رقابت فضایی بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی به اوج خود رسیده بود. آمریکا برنامه آپولو را برای فرود فضانوردان روی ماه پیش می برد و در طرف مقابل، شوروی پروژه موشک N1 را آغاز نموده بود تا اولین انسان را به ماه بفرستد. این موشک که بزرگ ترین و قدرتمندترین موشک شوروی محسوب می شد، از 30 موتور بزرگ در مرحله اول خود بهره می برد. با این حال، پروژه N1 از ابتدا با مسائل جدی روبه رو شد. برخلاف موشک ساترن 5 آمریکا که بارها با پیروزیت آزمایش شده بود، موشک N1 هیچ پرواز آزمایشی پیروزی نداشت و دانشمندان شوروی برای جبران عقب ماندگی، تصمیم گرفتند که مستقیماً آن را پرتاب نمایند.

بزرگ ترین فاجعه در 3 جولای 1969 رخ داد، یعنی فقط دو هفته قبل از فرود تاریخی آپولو 11 بر ماه. لحظاتی پس از پرتاب، نقص فنی در سیستم سوخت رسانی، باعث انهدام کل موشک شد. شدت این انهدام به مقدار ای بود که تمام سکوی پرتاب را نابود کرد و یکی از بزرگ ترین انهدام های غیرهسته ای تاریخ را رقم زد. اما این انتها کار نبود. شوروی بار دیگر در 1971 و 1972 کوشش کرد که موشک N1 را پرتاب کند، اما تمامی پرتاب ها با شکست کامل روبرو شدند. با این شکست ها، شوروی عملاً رقابت برای فرود بر ماه را واگذار کرد و تا به امروز هیچ فضانورد روسی نتوانسته روی ماه قدم بگذارد.

پس از این فاجعه، شوروی برنامه فرود بر ماه را به طور کامل کنار گذاشت و به جای آن، روی مأموریت های ایستگاه های فضایی مانند سالیوت و میر تمرکز کرد. این حادثه نشان داد که عجله در پروژه های فضایی بدون انجام آزمایش های دقیق، می تواند نتایج فاجعه باری داشته باشد.

4. حادثه سایوز 11؛ تنها مرگ انسان در فضا

تا کنون، تنها سه انسانی که مستقیماً در فضا جان خود را از دست داده اند، سرنشینان مأموریت سایوز 11 بودند. این مأموریت در سال 1971 انجام شد و فضانوردان آن برای اولین بار وارد ایستگاه فضایی سالیوت 1 شدند. این یک پیروزیت بزرگ برای شوروی بود، اما بازگشت آن ها به زمین با یک فاجعه دردناک همراه شد. پس از 23 روز اقامت در فضا، فضانوردان تصمیم گرفتند به سیاره زمین بازگردند. همه چیز طبق برنامه پیش می رفت و ارتباط با مرکز کنترل مسئله ای نداشت. اما چند دقیقه قبل از ورود به جو زمین، ناگهان ارتباط رادیویی قطع شد. وقتی تیم های بازیابی در قزاقستان به محل فرود رسیدند و درِ فضاپیما را باز کردند، هر سه فضانورد بی جان روی صندلی هایشان نشسته بودند.

تحقیقات بعدی نشان داد که یک سوپاپ تهویه در هنگام جدا شدن بخش های فضاپیما دچار نقص شده بود و باعث شد که کل هوای داخل کابین در عرض چند ثانیه به بیرون نشت کند. فضانوردان در آن موقع لباس فضایی نداشتند، بنابراین در خلأ کامل جان باختند. این حادثه باعث شد که از آن پس، تمام فضانوردان شوروی و ناسا موظف شوند که هنگام پرواز، لباس های فضایی مخصوص بپوشند تا در برابر کاهش فشار ناگهانی در فضا محافظت شوند. پس از فاجعه سایوز 11، شوروی تمام فضاپیماهای سایوز را بازطراحی کرد و مأموریت های بعدی به شدت ایمن تر شدند. این اتفاق، یکی از غم انگیزترین و در عین حال تأثیرگذارترین رویدادهای تاریخ فضانوردی بود.

3. فاجعه شاتل فضایی کلمبیا؛ نابودی هنگام بازگشت به زمین

شاتل فضایی کلمبیا یکی از مهم ترین فضاپیماهای ناسا بود که در طول سال ها، مأموریت های متعددی را انجام داده بود. در 1 فوریه 2003، این شاتل در حال بازگشت از مأموریت STS-107 بود که شامل انجام آزمایش های علمی در مدار زمین بود. اما هنگام ورود به جو زمین، ناگهان کنترل نمایندگان مأموریت متوجه شدند که شاتل از مسیر خود خارج شده و به درستی پاسخ نمی دهد. چند لحظه بعد، تصاویر زنده تلویزیونی نشان داد که شاتل در آسمان تگزاس مکوششی شده است. تمام هفت فضانورد این مأموریت جان خود را از دست دادند و قطعات فضاپیما در بخش های وسیعی از خاک آمریکا پراکنده شد.

علت این فاجعه، مسئله ای بود که در زمان پرتاب رخ داده بود. هنگام بلند شدن از زمین، یک قطعه فوم عایق از مخزن اصلی سوخت جدا شد و به لبه بال چپ شاتل برخورد کرد. این ضربه یک شکاف کوچک ایجاد کرد، اما مهندسان ناسا به آن توجه نکردند. هنگام بازگشت، این شکاف باعث شد که هوای داغ جو زمین وارد بال شاتل گردد و ساختار آن را از بین ببرد، در نتیجه کل فضاپیما مکوششی شد. پس از این فاجعه، ناسا برنامه شاتل فضایی را متوقف کرد و آغاز به توسعه فناوری های ایمن تر برای سفرهای فضایی کرد. این حادثه نشان داد که حتی یک مشکل کوچک در زمان پرتاب می تواند پیغامدهای فاجعه باری داشته باشد.

2. آتش سوزی آپولو 1؛ فاجعه ای که برنامه سفر به ماه را تغییر داد

برنامه آپولو، که هدف اصلی آن فرود انسان بر ماه بود، یکی از جاه طلبانه ترین پروژه های تاریخ ناسا محسوب می شد. اما در همان مراحل اولیه، یک فاجعه مرگبار رخ داد که می توانست کل این برنامه را متوقف کند. در 27 ژانویه 1967، فضانوردان گاس گریسوم، ادوارد وایت و راجر چافی در حال اجرا یک آزمایش شبیه سازی در داخل کپسول آپولو 1 بودند. این آزمایش برای آنالیز عملکرد تجهیزات و تمرین های اولیه قبل از پرتاب طراحی شده بود و خدمه فقط قرار بود داخل ماژول فرماندهی بمانند.

اما ناگهان، آتش سوزی شدیدی در داخل کابین رخ داد. محیط داخلی فضاپیما با اکسیژن خالص پر شده بود، و همین باعث شد که آتش با سرعتی غیرقابل تصور توسعه پیدا کند. در عرض چند ثانیه، شعله های آتش کل کابین را فرا گرفت و هر سه فضانورد زنده در آتش سوختند. مشکل اصلی این بود که طراحی فضاپیما نقص داشت. دریچه خروجی از داخل باز نمی شد و فشار درون کابین به قدری بالا رفته بود که تیم نجات حتی نتوانستند آن را به موقع باز نمایند. زمانی که پیروز شدند، فضانوردان از بین رفته بودند.

نتیجه این حادثه بسیار تلخ بود، اما باعث شد ناسا تغییرات مهمی در طراحی فضاپیماها ایجاد کند. این تغییرات شامل استفاده از جوّی با ترکیب اکسیژن و نیتروژن در پرتاب های بعدی، بهبود طراحی سیستم های اضطراری و استفاده از مواد مقاوم در برابر آتش در داخل فضاپیما بود. پس از این حادثه، ناسا برنامه آپولو را برای نزدیک به 2 سال متوقف کرد تا مسائل فنی را رفع کند. این حادثه به یکی از نقاط عطف تاریخ فضانوردی تبدیل شد و در نهایت، همین تغییرات بود که باعث پیروزیت مأموریت های آپولو 11 و فرود انسان بر ماه شد.

1. فاجعه شاتل چلنجر؛ انهدام در مقابل چشمان میلیون ها نفر

28 ژانویه 1986، میلیون ها نفر در سراسر دنیا با هیجان در حال تماشای پرتاب شاتل فضایی چلنجر بودند. این مأموریت به علت حضور کریستا مک اولیف، معلم مدرسه ای که به عنوان اولین شهروند عادی قرار بود به فضا برود، توجه ویژه ای را به خود جلب نموده بود. برای بسیاری از دانش آموزان، این یک لحظه تاریخی بود. اما آنچه رخ داد، یکی از غم انگیزترین فاجعه های تاریخ فضانوردی بود. فقط 73 ثانیه پس از پرتاب، شاتل به طور ناگهانی در هوا منفجر شد. قطعات فضاپیما در آسمان پراکنده شدند و لحظاتی بعد، کنترل نمایندگان مأموریت از قطع ارتباط خبر دادند. تمام 7 فضانورد حاضر در این مأموریت جان خود را از دست دادند.

اما علت این فاجعه چه بود؟ تحقیقات بعدی نشان داد که یک نقص در حلقه لاستیکی موسوم به O-Ring در بوستر سوخت جامد شاتل، باعث بروز این حادثه شد. این قطعه کوچک که قرار بود درزگیری کند، به علت سرمای شدید شب قبل از پرتاب سفت شده و عملکرد خود را از دست داده بود. همین موضوع، باعث نشت گازهای داغ از بوستر سوخت جامد شد و در نهایت، منجر به انهدام مخزن اصلی سوخت شد.

این حادثه نه تنها ناسا، بلکه کل دنیا را در شوک فرو برد. پرتاب شاتل چلنجر به طور زنده از تلویزیون های سراسر آمریکا پخش می شد، و بسیاری از بچه ها که به امید تماشا معلم شان در فضا پای تلویزیون نشسته بودند، شاهد نابودی او شدند. پس از این فاجعه، ناسا تمام برنامه های شاتل فضایی را برای بیش از 2 سال متوقف کرد تا مسائل طراحی را رفع کند. گزارش رسمی آنالیز این حادثه نشان داد که بعضی از مهندسان قبل از پرتاب نسبت به این نقص هشدار داده بودند، اما به آن توجهی نشده بود.

تراژدی چلنجر، یکی از غم انگیزترین و تکان دهنده ترین لحظات تاریخ فضانوردی بود. این حادثه نشان داد که کوچک ترین اشتباهات در صنعت فضایی می توانند عواقب مرگباری داشته باشند. ناسا از این حادثه درس های مهمی گرفت و اقدامات ایمنی در مأموریت های بعدی به شدت افزایش یافت.

بزرگ ترین دستاوردهای فضایی بشر

5. مأموریت ویجر 1 و 2؛ خروج از منظومه شمسی و آغاز سفر میان ستاره ای

در سال 1977، ناسا دو کاوشگر فضایی به نام های ویجر 1 و ویجر 2 را به فضا پرتاب کرد و یکی از بزرگ ترین دستاوردهای فضایی بشر را به ارمغان آورد. هدف اصلی این دو کاوشگر، آنالیز سیارات خارجی منظومه شمسی، به ویژه مشتری، زحل، اورانوس و نپتون بود. اما در کنار این مأموریت، یک هدف بزرگ تر نیز وجود داشت: ارسال اولین پیغام های بشریت به فراسوی منظومه شمسی و ورود به فضای میان ستاره ای. ویجر 1 در ابتدا به سمت مشتری و زحل فرستاده شد و توانست جزئیات خیره نماینده ای از این دو غول گازی ثبت کند. تصاویری که این کاوشگر از حلقه های زحل و قمرهای آن ارسال کرد، دانش ما را از این سیارات متحول کرد. از طرف دیگر، ویجر 2 مسیر متفاوتی را طی کرد و علاوه بر مشتری و زحل، نخستین و تنها فضاپیمایی شد که تا به امروز از کنار اورانوس و نپتون عبور نموده است.

اما مهم ترین بخش مأموریت کاوشگرهای ویجر، پس از عبور از این سیارات آغاز شد. آن ها همچنان به حرکت خود ادامه دادند و پایان، ویجر 1 در سال 2012 و ویجر 2 در سال 2018 رسماً از مرز منظومه شمسی عبور کردند و وارد فضای میان ستاره ای شدند. یکی از مجذوب کننده ترین ویژگی های این دو کاوشگر، دیسک طلایی ویجر است. این دیسک شامل تصاویر، صداها و پیغام هایی از زمین است که برای هر تمدن بیگانه ای که شاید روزی آن را پیدا کند، اطلاعاتی درباره سیاره ما ارائه می دهد. روی این دیسک، صدای ضربان قلب انسان، صدای آبشارها، موسیقی های منتخب از سراسر دنیا، و تصاویری از زندگی روی زمین ضبط شده است.

کاوشگرهای ویجر همچنان در حال حرکت در فضای میان ستاره ای هستند. پیش بینی می گردد که در 20 هزار سال آینده، این کاوشگرها به فاصله ای برسند که تحت تأثیر هیچ گونه نیرویی از منظومه شمسی نباشند. با اینکه انرژی آن ها به تدریج رو به کاهش است، دانشمندان تخمین می زنند که تا دهه 2030، بعضی از تجهیزات آن ها همچنان کار خواهند کرد و اطلاعاتی از فضای میان ستاره ای ارسال خواهند کرد. ویجر 1 و 2 نماد بلندپروازی علمی بشر هستند. این دو کاوشگر، دورترین ساخته های دست انسان از زمین اند و همچنان به سفر خود در میان ستارگان ادامه می دهند. شاید روزی، تمدنی بیگانه آن ها را پیدا کند و از وجود ما در گوشه ای از کهکشان راه شیری مطلع گردد.

4. پرتاب و پیروزیت تلسکوپ فضایی جیمز وب

تلسکوپ فضایی جیمز وب که در 25 دسامبر 2021 پرتاب شد، یکی از بزرگ ترین و پیشرفته ترین ابزارهای علمی ساخته شده به وسیله انسان و بی شک از مهم ترین دستاوردهای فضایی بشر است. این تلسکوپ که جایگزین هابل محسوب می گردد، به ما امکان می دهد که نگاهی بی سابقه به دنیا داشته باشیم. یکی از مهم ترین توانایی های جیمز وب، مشاهده نخستین کهکشان هایی است که بعد از مهبانگ شکل گرفتند. این تلسکوپ از فناوری پیشرفته فروسرخ استفاده می نماید که به آن اجازه می دهد از میان ابرهای غبار کیهانی عبور کند و اجرامی را ببیند که تا پیش از این برای ما نامرئی بودند.

اولین تصاویری که تلسکوپ جیمز وب از کیهان منتشر کرد، جزئیات بی نظیری از کهکشان ها و سحابی های دوردست را آشکار کرد که قبلاً با هیچ تلسکوپی دیده نشده بودند. این تلسکوپ بعلاوه توانایی دارد که اتمسفر سیارات فراخورشیدی را آنالیز کند و به ما یاری کند که بفهمیم آیا در جایی از این دنیا، سیاراتی مشابه زمین با شرایط مناسب برای حیات وجود دارند یا نه. با توجه به قابلیت های جیمز وب، بسیاری از دانشمندان معتقدند که این تلسکوپ ممکن است در نهایت بتواند شواهدی از حیات فرازمینی را کشف کند. این مأموریت یک تحول بزرگ در علم نجوم و یکی از بزرگ ترین دستاوردهای فضایی بشر محسوب می گردد و به احتمال زیاد در دهه های آینده، پاسخ های بزرگی درباره ماهیت کیهان به ما خواهد داد.

3. مأموریت مریخ نورد استقامت؛ آغاز جست وجوی نشانه های حیات روی مریخ

در 18 فوریه 2021، ناسا پیروز شد مریخ نورد استقامت (Perseverance) را با پیروزیت روی سطح مریخ فرود آورد. این مأموریت که بخشی از برنامه آرتمیس و اکتشاف مریخ محسوب می گردد، هدفی بسیار بلندپروازانه دارد: پیدا کردن نشانه هایی از حیات باستانی روی مریخ. استقامت به گونه ای طراحی شده که توانایی نمونه برداری از سطح مریخ و ذخیره این نمونه ها را دارد. این نمونه ها قرار است در آینده به وسیله یک مأموریت دیگر به زمین بازگردانده شوند تا دانشمندان بتوانند آن ها را با دقت آزمایش نمایند.

یکی از مجذوب کننده ترین بخش های این مأموریت، هلیکوپتر Ingenuity است که همراه با استقامت به مریخ فرستاده شد. این اولین وسیله پروازی است که تا به امروز در سیاره ای دیگر پرواز نموده است. پرواز پیروزیت آمیز این هلیکوپتر نشان داد که می توان در آینده، از ریز بالگردها برای کاوش بهتر سیارات دیگر استفاده کرد. مریخ نورد استقامت بعلاوه به ما دیدی دقیق از سطح مریخ ارائه داده است و یافته های آن نشان می دهد که احتمالاً در گذشته، مریخ دارای رودخانه ها و دریاچه هایی بوده که ممکن است میزبان حیات میکروبی بوده باشند. این مأموریت یکی از گام های کلیدی و بعلاوه یکی از بزرگ ترین دستاوردهای فضایی بشر در مسیر ارسال انسان به مریخ در دهه های آینده محسوب می گردد و می تواند به ما یاری کند که بفهمیم آیا روزی می توانیم روی سیاره سرخ زندگی کنیم یا نه.

2. ساخت ایستگاه فضایی بین المللی؛ بزرگ ترین آزمایشگاه در مدار زمین

ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) یکی از مهم ترین پروژه های مشترک فضایی در تاریخ بشر است. این ایستگاه که از سال 1998 تا به امروز در مدار زمین قرار گرفته است، بزرگ ترین سازه ساخته شده به وسیله انسان در فضا است و نمادی از همکاری بین المللی برای پیشبرد علم و فناوری محسوب می گردد. ایده ساخت یک ایستگاه فضایی در دهه 1980 مطرح شد، اما اجرای آن احتیاج به همکاری بین کشورهای مختلف داشت. در نهایت، ناسا، روسکاسموس (آژانس فضایی روسیه)، آژانس فضایی اروپا (ESA)، ژاپن و کانادا تصمیم گرفتند که این پروژه بزرگ را آغاز نمایند. اولین بخش ISS در سال 1998 به مدار زمین پرتاب شد و از آن موقع تا به امروز، این ایستگاه به طور مداوم پیشرفته و میزبان فضانوردانی از سراسر دنیا بوده است.

یکی از ویژگی های منحصربه فرد ISS این است که یک آزمایشگاه علمی مداری محسوب می گردد. دانشمندان در این ایستگاه، تحقیقات گسترده ای در زمینه های زیست شناسی، فیزیک، پزشکی و نجوم انجام می دهند که بسیاری از آن ها در شرایط بی وزنی امکان پذیر نیستند. یکی از مهم ترین اهداف این تحقیقات، آنالیز تأثیرات اقامت طولانی مدت در فضا بر بدن انسان است. این اطلاعات برای سفرهای آینده به مریخ و فراتر از آن حیاتی خواهد بود. علاوه بر تحقیقات علمی، ایستگاه فضایی بین المللی نقش مهمی در دیپلماسی فضایی ایفا نموده است. در دوران پس از جنگ سرد، ISS به عنوان یک پروژه صلح آمیز دنیای شناخته شد که دانشمندان و فضانوردان از کشورهای مختلف را گرد هم آورده است. اما این ایستگاه همواره در مدار زمین باقی نخواهد ماند. برنامه هایی برای بازنشستگی آن در دهه 2030 مطرح شده است و ممکن است در آینده، ایستگاه های فضایی خصوصی جایگزین آن شوند. با این حال، تأثیر ISS بر پیشرفت های علمی و آینده فضانوردی غیرقابل انکار و از بزرگ ترین دستاوردهای فضایی بشر است.

1. آپولو 11؛ قدم گذاشتن انسان بر ماه برای اولین بار

در 20 جولای 1969، دنیا شاهد یکی از بزرگ ترین لحظات تاریخ بشریت بود؛ نیل آرمسترانگ و باز آلدرین به عنوان اولین انسان ها بر سطح ماه قدم گذاشتند و این مأموریت، دستیابی بشر به دنیایی فراتر از زمین را ممکن کرد. برنامه آپولو به وسیله ناسا طراحی شد تا آمریکا را به نخستین کشوری تبدیل کند که انسان را به ماه می فرستد. این مأموریت در بحبوحه جنگ سرد و رقابت فضایی میان آمریکا و شوروی شکل گرفت و هدف آن، فزونی علمی و تکنولوژیکی آمریکا در فضا بود. در 16 جولای 1969، موشک ساترن 5 از پایگاه فضایی کندی پرتاب شد و سه فضانورد یعنی نیل آرمسترانگ، باز آلدرین و مایکل کالینز را به فضا برد. پس از سه روز سفر در خلأ، آپولو 11 وارد مدار ماه شد.

در روز فرود، نیل آرمسترانگ و باز آلدرین سوار بر ماژول ماه نشین ایگل (Eagle) شدند و به آرامی روی سطح ماه فرود آمدند. آرمسترانگ لحظه ای تاریخی را رقم زد و با برداشتن اولین قدم بر سطح ماه، جمله معروف خود را گفت: این گامی کوچک برای یک انسان، اما جهشی بزرگ برای بشریت است.

در مدت 21 ساعت حضور بر سطح ماه، فضانوردان آزمایش های علمی انجام دادند، پرچم آمریکا را برافراشتند و نمونه هایی از سنگ و خاک ماه جمع آوری کردند. سپس، با پیروزیت به مدار ماه بازگشتند و همراه با مایکل کالینز، که در ماژول فرماندهی به جای مانده بود، راهی زمین شدند. فرود بر ماه نقطه عطفی در تاریخ فضانوردی بود. این مأموریت نشان داد که بشر می تواند پا را از سیاره خود فراتر بگذارد و به دنیای دیگری سفر کند. بعلاوه، فناوری های پیشرفته در آپولو 11، پایه گذار بسیاری از پیشرفت های فضایی در دهه های بعد شدند. با وجود اینکه پس از آپولو 17، مأموریت های سرنشین دار به ماه متوقف شد، ناسا اکنون با برنامه آرتمیس در کوشش است که انسان را بار دیگر به ماه بازگرداند و قدمی دیگر به سوی اکتشافات بین سیاره ای بردارد.

سخن آخر

تاریخ فضانوردی، آمیزه ای از پیروزی های باشکوه و تراژدی های تلخ است. در طول دهه های گذشته، انسان ها با جسارت و کنجکاوی، مرزهای دانش و فناوری را توسعه داده اند و به اعماق کیهان سفر نموده اند. از فرود تاریخی بر ماه گرفته تا ساخت ایستگاه فضایی بین المللی، این دستاوردهای فضایی بشر ثابت نموده اند که رویای سفرهای میان ستاره ای، دیگر تنها یک افسانه علمی تخیلی نیست. اما این مسیر، خالی از خطر نبوده است. فاجعه های فضایی مانند چلنجر، آپولو 1 و شاتل کلمبیا، نشان دادند که کاوش در فضا با ریسک های بزرگی همراه است. با این حال، هر شکست باعث شد که مهندسان و دانشمندان نقاط ضعف را شناسایی نموده و مأموریت های آینده را ایمن تر نمایند.

با پیشرفت فناوری و برنامه هایی مانند مأموریت های مریخ، آرتمیس و تلسکوپ های پیشرفته ای مثل جیمز وب، ما اکنون بیش از هر زمان دیگری به کاوش کهکشان راه شیری و حتی یافتن نشانه هایی از حیات فرازمینی نزدیک شده ایم. فضا همچنان پر از ناشناخته هاست. اما اگر گذشته را معیار قرار دهیم، آینده فضانوردی پر از شگفتی ها، دستاوردهای فضایی بشر و شاید هم لحظاتی تلخ خواهد بود. آنچه مسلم است، این است که بشر هرگز از رویای کشف کیهان دست نخواهد کشید.